Joseba Sarrionandiak Elkanori idatzitako poema, 'Hnuy illa nyha majah yahoo' liburuan

J.S. ELKANO

Ni ere izan nintzen haurra Getarian, Kantabriako
olatuen bazterrean,
harik eta behin bidaia aide batek bihotza beterik
atako bandak erakarri ninduen arte.
Munduaren izena okerra da lurra deitzen denean:
Itsaso gehiago da lurra baino.
Amak itsasoko bildurgarriez hitzegiten zidan eta itsasoan
hildakoentzat egiten zituen otoitzik gehienak;
baina bere malko bakoitzak itsasoko ura gehitu
baino ez zuen egiten.

Untzi ilunean abiatu ginen, ez onbidean,
ni ez naiz beti izan legezkoa,
kontrabandoan ihardun ginen, gero Berberiako mairuei
saldu nien gure untzi iluna.
Behin portuges batek sagar bat erakutsi zidan eta
sagarraren gerria labanaz markatuz esan zidan:
‘Karta sekretuak daude, mundua sagar honen antzekoa da,
hemendik joanez gero
abialekura itzuliko gara’, eta beste untzi ilun batetan
abiatu ginen sartalderuntz.

Lur ezezagunak kausitu genituen, Bresill, andere
biluzien lurraldea,
eta hegoaldeko itsasoen xerka joan ginen, ez naiz saindua,
ez legezalea,
eta Fernão de Magalhães akabatzen entseatu ginenean
nik lonbarderoak prestatu nituen.
Ez dago herren onik, eta herren portuges madarikatu hark
bentzutu ginduen,
eta han arroka bakardade hotz haretan (hilargia
suak hartua zetzan uretan oso barruan),
gainbizitzeaz harritua, lagunen heriotzaren lekuko
isila izan nintzen.
Gero indio erraldoiak ezagutu genituen, burdinezko
eskuturrekoak oparituz gatibatu genituen,
eta gure untzi ilunaren bela-izarak zabalduz joan ginen,
egunak laburrak
eta gauak beti ere luzeagoak eta ikaragarriak zirela,
izotz nabeganteak saihestuz,
mendietatik eroritako ekaitzak jasan eta mapa sekretua
jarraituz, eta hura zen

mapa sekretuetako Kabo Desiratua, eta lehorretik
suzko mila begik
soegiten ginduzten, eta Suaren Lurraldea bataiatu genuen,
eta Keearen Lurraldea,
eta Hegoaldeko Lurraldea, eta Saindu Guzien Lurraldea
eta negar egin genuen pasakeran.
Gero kalma zurian nabegatu genuen sartalderuntz,
beste itsasorantza,
eta itsasoa zeta urdin zabala zen eguzki leinuruaren azpian
eta haizeak ez ginduen bultzatzen.

Gaztelanoek Pacifico deitzen zuten, esan nahirik baketsua
nahiz eta bakearekin egarria, gosea, gaisoa ezarri.
Baketsua ote da ba infernua! Urrezko dukat bat ordaindu dut
arratoi arre batengatik.
Zoritxarreko irla askoren albotik pasatu gara
untzi mastetako larru zatiak janez,
eta mundua zihurtasun falta bat, amilerako erorkera,
‘lehorra!’ oihukatzeko gogoa,
batzutan geure gainetik pasatzen diren hodeiak baino
ez dago lehorragorik.

Eta Irla Aberatsetara arribatu ginen, adiskidetu ginen
sultanekin,
salbaiak bataiatu genituen, kainonazoak jo genituen
eta hil zen bat, eta hil zen beste bat
Paradisu arriskutsu haretan, eta iadanik guti ginelarik
sua eman genien gure untzi gehienei,
errauts bilakatuz itsasoan hondatzen ziren
hondakin ilunei soegiteko.
Eta sartalderuntz jarraitu genuen, irla batzuetan ase ginien
eta bestetan egarriak hil,
salbaiak hil genituen, edo salbaiek hil gintuzten, eta
irlarik irla
erromes izugarriak izan ginen balizko loriaren
ketan.
Hildako lagunak kareletik botatzen genituen
uretara.
Antonio Pigafetta popan jartzen zen itsasora
jaurtiriko hilotzei begira:
kristauak zerura begira geratzen omen ziren urgainean,
indioak ur hondora begira. Italiar idiota hori!

Afrika bazterretik inguratuko orduko bagenekien
mapa sekreturik ez zela.
Eta horrela arribatu ginen portura sagarren
sasoirako.
Egunik egun izkiriaturik nabegazio liburuan Irailak
6 egun zituen:
jendea Irailaren 7an bizi zen. Esan nien: ai, lagunok,
ailegatu gara gure untzi ilunarekin.
Eta arbola makur bat naiz ni, itsasoetan barrena
bidaia egin zuena.

Sagar bat erakusten diet Getariako haurrei, orain
sagarren sasoia denean,
laban puntaz markatzen dut bere gerri humoa
bira osoan.
‘Munduak sagarraren antza du ala?’ galdetzen dute,
halakoak dira haurren galdemoduak…

[ hitzak: Joseba Sarrionandia: Hnuy illa nyha majah yahoo (Poemak 1985-1995), Elkar, 1995 ]